Küresel Isınma için Jeotermal Enerji

Jeotermal enerji yenilenemeyen kömür, petrol, doğalgaz gibi enerji kaynaklarının aksine yenilenebilir, çevre dostu, ekonomik olması ile dikkat çekiyor. Giderek artan nüfus ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak gelişen endüstrinin yeni gözde enerji kaynağı jeotermal, küresel iklim krizinin patlak vermesi ile daha da önem kazandı. Diğer yenilenebilir güneş ve rüzgâr enerjisine kıyasla kesintisiz olması da jeotermal sistemleri daha da avantajlı hale getirdi. Peki Türkiye’de jeotermal kaynaklar nerede kullanılmaktadır? Jeotermal enerji santrali Türkiye’de nerelerde var?

Jeotermal Enerji Nedir?

Kelime olarak, jeo (yer), termal (ısı) yani yer ısısı anlamına gelmektedir. Jeotermal kaynak, yerkabuğunun derinliklerinde birikmiş halde bulunan ısının oluşturduğu sıcak su ve buhardır. İçerisinde çokça mineral, tuz ve gaz bulunmaktadır. Jeotermal enerji ise bu kaynaklardan doğrudan ya da dolaylı olarak fayda sağlamaktır.  Yani birikmiş olan ısının meydana getirdiği bir enerji türü olarak tanımlanır. Jeotermal kaynakları kesintisiz enerji yapan ise atmosferik olaylar, yani yağışlar devam ettiği sürece jeotermal kaynaklar yenilenmektedir.

Jeotermal Enerji Santrali Nedir?

Jeotermal enerji santrali kaynaklardan gelen sıcak suları elektrik enerjisine dönüştürmeye yarar. Bu nasıl yapılıyor derseniz, kar ve yağmurun yağmasıyla yüzeyden sızan sular magmanın ısıttığı kayalar ile buluşur. İşte burada ısınan su, kimi zaman gayzerler şeklinde yeryüzüne toprağı çatlatarak yükselir. Bu güçlü çıkışı esnasında su buhar türbinleri aracılığı ile elektrik üretimi sağlanır. Böylece ortaya güçlü bir jeotermal enerji çıkar.  İşlenen su tekrar yer altına gönderilir ve sonsuz bir enerji döngüsü sağlanır. Maliyeti yüksek olmasına rağmen kullanımındaki çok yönlülük yatırımcıları cezbediyor. Türkiye 2017 yılında 4,2 milyar dolar yatırım ile dünya sıralamasındaki yerini yedincilikten, ilk dörde taşımıştır.

Jeotermal Enerji Kullanım Alanları

Antik Romalılar ve Çinliler jeotermal kaynağın kıymetini anlayarak gündelik hayatlarında banyo, ısınma ve pişirme amaçlı kullanırlar. Günümüzde ise kaynağın sıcaklığına bağlı olarak, genellikle elektrik üretimi, ısınma ve termal turizm gibi daha pek çok endüstride çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır. Giderek doğal enerji kullanımı konusunda bilinçlenen toplum, yenilenebilir enerji kaynaklarını tercih etmektedir. Bugün geniş bir kullanım alanı olan jeotermal kaynaklar şu alanlarda kullanılmaktadır;

• Tarımda, 3 milyon m² serada
• 90 bin konutta merkezi ısıtma ve merkezi soğutma
• Endüstriyel kimyasal maddelerin ve minerallerin üretimi
• 400 termal tesiste  
• 30 °C’ye kadar kültür balıkçılığı
• Mineraller içeren içme suyu üretimi

Jeotermal Kaynakların Sıcaklıklarına Göre Kullanımı 

Her jeotermal kaynak aynı sıcaklıklara sahip değildir ve buna bağlı olarak kullanım alanları da değişmektedir. Akışkan sıcaklıklarına göre jeotermal kaynaklar üçe ayrılır. Bunlar;

• Düşük entalpili sahalar (20 – 70°C sıcaklık havuzlar ve banyolar)
• Orta entalpili sahalar (70 – 180°C sıcaklık sera ve konut ısıtmaları)
• Yüksek entalpili sahalar (>180°C sıcaklık elektrik üretimi)

Jeotermal Enerji Santrali Türkiye’de Nerelerde Var?

Fay hatlarının bulunduğu yerlerin yüksek geçirgenlik özelliği göstermesi jeotermal sistemleri oluşturmaktadır. Deprem kuşağı üzerinde bulunan Türkiye’de jeotermal sistemler açısından oldukça zengindir. Türkiye’de ilk kez 1975 yılında Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından 0,5 MW kurulu güce sahip Denizli’de Kızıldere Santrali kurulur. Günümüze kadar giderek artan aktif haldeki jeotermal enerji santrallerinin sayısı 33’dür. Gerçek potansiyeli olan 62000 MW ulaşmak isteyen Türkiye, yeni yatırımlar yapmaya devam ediyor. Aktif jeotermal üretim santrallerinin bulunduğu şehirler ve sayıları ise şöyle;

• Aydın’da 21 santral
• Denizli’de 5 santral
• Manisa’da 5 santral
• Çanakkale’de 2 santral