Rulman Seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar.
Rulmanlar, makine bileşenlerinde hayati öneme sahiptirler. Büyük çapta çeşitli uygulamaların ihtiyaçlarını karşılamak için, Rulmanlar, çok çeşitli tipte, boyda ve yapıda imal edilirler. Makine performansı ve çalışma ömrü, seçilen rulmana bağlı olsa da birçok mevcut çeşit arasında en iyi rulmanı seçmek zordur. En iyi rulmanı seçmenin mükemmel olmasa da altta verilen şekilde istenilen rulman özelliklerine göre önceliklerin belirlenmesine yönelik bir prosedür örneği verilmektedir.
Rulman Tipi Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Yük
Rulman tipi, yük tiplerine (radyal, eksenel, moment) ve bu yüklerin rulman üzerindeki etkilerine göre seçilir. Altta verilen tabloda yük tipleri ve geçerli rulman tipleri gösterilmektedir. Aynı boyut serisindeki rulmanlarda, makaralı rulmanların yük taşıma kapasitesi, bilyalı rulmanlara göre daha yüksektir.
• Dönme hızı
Rulmanların limit hızları, rulman tipi, rulman boyutları, çalışma hassasiyeti, kafeslerin yapısı, yük, yağlama sistemi, conta kapak tipi ve tasarımına göre belirlenir. Rulman boyut tablolarında, standart rulmanların dönme hızları, rulman tipi seçimine kılavuzluk etmek üzere gösterilmektedir.
Yüksek dönme hızlarında kullanılan rulmanların hassasiyetleri genelde yüksek olur. Limit hızının üzerindeki uygulamalar hakkında daha detaylı bilgi almak için rulmanın üretici firması ile iletişime geçmek rulman seçiminde işinizi kolaylaştıracaktır ve daha sağlıklı bilgiye ulaşmanızı sağlayacaktır.
• Gürültü ve Tork
Standartlara uygun üretilen bütün rulmanlar, düşük gürültü ve tork seviyeleri ile çalışmak üzere tasarlanır ve imal edilir. Birçok bilyalı ve makaralı rulman tipi arasında, tek sıra sabit bilyalı rulmanlar en düşü gürültü ve tork seviyesi ile çalışır.
• Hizalanma
Mil ve rulmanın hizalanmasının hassasiyeti kötü ise ya da yükten dolayı mil kaçıklığı varsa, rulmanın iç ve dış bilezikleri yanlış hizalanır.
Oynak olmayan rulmanlar, sadece montajda ayarlanan iç boşluğun kaldırabileceği kadar yanlış hizalama miktarına tolerans gösterme kabiliyetine sahiptir. İç ve dış bilezikler arasında büyük çapta eğim olması bekleniyorsa, rulman seçimi, oynak pullu eksenel rulmanlar ya da oynak makaralı rulmanlar arasında yapılmalıdır.
Kabul edilebilen rulman eğim açısı, rulman tipi, iç boşluk ve yük şartlarına göre değişir.
• Dayanıklık
Rulmanlara yük konulduğunda, rulman bilezikleriyle yuvarlanma elemanları arasındaki temas bölümü, elastik olarak deforme olur. Bu elastik deformasyonun miktarı, rulman tipi ve rulman boyutlarına göre değişir. Aynı boyut serisindeki rulmanlar karşılaştırıldığında, makaralı rulmanların bilyalı rulmanlara göre daha yüksek dayanıklılığa sahip olduğu görülür; aynı tip rulmanlar karşılaştırıldığında ise daha büyük boyutlardaki rulmanların daha küçük boyutlardaki rulmanlara oranla daha sağlam olduğu görülür.
• Montaj ve Sökme
Makaralı rulmanlar, ayrılabilir ve ayrılamaz olmak üzere iki tipe ayrılır. Montaj ve sökme işlemleri, ayrılabilir tip rulman kullanılıyorsa mümkün olur. Rulman montaj ve sökme işleminde, konik delikli rulmanların, manşonların veya hidrolik desteğin kullanılmasında bu işlem kolaylaştırır. Rulmanların yanlış montajı, gürültüye ve çalışma ömrünün azalmasına sebep olabilir. Rulmanlar monte edilirken, aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir.
• Rulmanları temiz tutun
• Paslanmayı önleyin
• Rulmanları hasara karşı koruyun
• Eksenel Konum; Rulman Düzeni
Genelde, mil, rulmanın iki birimiyle desteklenir. Çoğunlukla, rulmanlardan biri, takımın eksenel konumunu korumada kullanılırken, diğer rulman ise doğrusal açılmaya olanak verir. Sabit rulmanın hem gövdeye hem de mile sıkı bir şekilde oturması gerekir.
• Rulman Çevre Koşulları
Rulman yuvasının yakınında büyük bir titreşim kaynağı varsa, ya da rulmana darbeli yük uygulanacaksa, Oynak makaralı rulmanların ya da Oynak makaralı eksenel rulmanların kullanılması önerilir. Ağır şartlarda (yük, dönme hızı, çalışma sıcaklığı, yağlayıcı miktarı, titreşim ortamı), standart rulmanların kullanılması uygun değildir.